Chào bạn,
Tôi sẽ cung cấp cho bạn hướng dẫn chi tiết về quyền khiếu nại và khởi kiện khi bị sa thải trái luật tại Việt Nam. Hướng dẫn này bao gồm các bước cần thực hiện, thời hiệu, thủ tục và những lưu ý quan trọng.
I. Xác định Sa Thải Trái Luật
Trước khi thực hiện khiếu nại hoặc khởi kiện, bạn cần xác định rõ việc sa thải của mình có trái luật hay không. Sa thải trái luật là khi người sử dụng lao động (NSDLĐ) chấm dứt hợp đồng lao động (HĐLĐ) với bạn mà không tuân thủ các quy định của pháp luật lao động.
Các trường hợp sa thải được xem là trái luật phổ biến:
Không có căn cứ sa thải hợp pháp:
Theo Điều 125 Bộ luật Lao động 2019, NSDLĐ chỉ được sa thải người lao động (NLĐ) trong các trường hợp sau:
Trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy tại nơi làm việc.
Tiết lộ bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của NSDLĐ.
Gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của NSDLĐ.
Bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương hoặc cách chức mà tái phạm trong thời gian chưa xóa kỷ luật. Tái phạm là trường hợp NLĐ lặp lại hành vi vi phạm đã bị kỷ luật mà chưa được xóa kỷ luật.
Tự ý bỏ việc 05 ngày cộng dồn trong thời hạn 30 ngày hoặc 20 ngày cộng dồn trong thời hạn 365 ngày kể từ ngày đầu tiên tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng.
Nếu NSDLĐ sa thải bạn không thuộc các trường hợp trên, việc sa thải là trái luật.
Không tuân thủ quy trình sa thải:
NSDLĐ phải chứng minh được lỗi của NLĐ.
Phải có sự tham gia của tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở (Công đoàn) trong quá trình xem xét kỷ luật sa thải.
Phải thông báo bằng văn bản cho NLĐ về quyết định sa thải.
Sa thải lao động nữ đang mang thai, nghỉ thai sản, hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi:
(trừ trường hợp NLĐ tự ý bỏ việc hoặc vi phạm kỷ luật đến mức bị sa thải).
Sa thải NLĐ đang bị ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp đang điều trị hoặc điều dưỡng có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền.
Sa thải NLĐ đang trong thời gian nghỉ phép năm, nghỉ việc riêng có hưởng lương.
Các trường hợp khác được quy định cụ thể trong HĐLĐ hoặc thỏa ước lao động tập thể.
II. Quyền Của Người Lao Động Khi Bị Sa Thải Trái Luật
Theo Điều 41 Bộ luật Lao động 2019, khi bị sa thải trái luật, bạn có các quyền sau:
1. Được nhận lại làm việc:
NSDLĐ phải nhận bạn trở lại làm việc theo HĐLĐ đã ký.
2. Được trả lương:
Tiền lương cho những ngày không được làm việc.
Ít nhất 02 tháng tiền lương theo HĐLĐ.
3. Bồi thường thêm:
Nếu bạn không muốn làm việc trở lại, ngoài các khoản trên, bạn còn được nhận thêm khoản tiền bồi thường tương ứng với ít nhất 02 tháng tiền lương theo HĐLĐ.
4. Trường hợp NSDLĐ không muốn nhận lại hoặc bạn không muốn trở lại làm việc:
Ngoài các khoản tiền lương và bồi thường nêu trên, bạn còn được nhận trợ cấp thôi việc.
5. Bồi thường thiệt hại:
Nếu việc sa thải gây ra thiệt hại về vật chất hoặc tinh thần, bạn có quyền yêu cầu NSDLĐ bồi thường thêm.
6. Bảo hiểm thất nghiệp:
Bạn vẫn được hưởng quyền lợi về bảo hiểm thất nghiệp nếu đủ điều kiện.
7. Khởi kiện:
Bạn có quyền khởi kiện NSDLĐ ra Tòa án để yêu cầu giải quyết tranh chấp.
III. Các Bước Thực Hiện Khiếu Nại/Khởi Kiện
Bước 1: Thu thập chứng cứ
Hợp đồng lao động:
Bản sao HĐLĐ, các phụ lục (nếu có).
Quyết định sa thải:
Bản gốc hoặc bản sao quyết định sa thải.
Các văn bản liên quan:
Nội quy lao động, thỏa ước lao động tập thể (nếu có), các quyết định điều chuyển, kỷ luật (nếu có).
Chứng cứ chứng minh việc sa thải trái luật:
Email, tin nhắn, ghi âm, lời khai của nhân chứng (nếu có).
Các giấy tờ khác:
Chứng minh thư/Căn cước công dân, sổ bảo hiểm xã hội.
Bước 2: Khiếu nại (Không bắt buộc, nhưng nên thực hiện)
Khiếu nại đến NSDLĐ:
Bạn có quyền khiếu nại trực tiếp bằng văn bản đến NSDLĐ để yêu cầu xem xét lại quyết định sa thải.
Trong đơn khiếu nại, bạn cần nêu rõ lý do cho rằng việc sa thải là trái luật và yêu cầu các quyền lợi mà bạn được hưởng.
NSDLĐ phải trả lời khiếu nại của bạn trong thời hạn luật định (thường là 30 ngày).
Khiếu nại đến Chánh Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội:
Nếu không đồng ý với kết quả giải quyết khiếu nại của NSDLĐ hoặc NSDLĐ không giải quyết, bạn có quyền khiếu nại đến Chánh Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội nơi NSDLĐ đặt trụ sở.
Thanh tra lao động sẽ tiến hành thanh tra, xác minh và đưa ra kết luận.
Bước 3: Khởi kiện tại Tòa án
Thời hiệu khởi kiện:
Theo Điều 190 Bộ luật Lao động 2019, thời hiệu yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp lao động về việc sa thải trái pháp luật là
01 năm
kể từ ngày nhận được quyết định sa thải.
Nếu bạn bỏ lỡ thời hiệu này, Tòa án có thể không thụ lý đơn khởi kiện của bạn.
Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện:
Đơn khởi kiện:
Theo mẫu của Tòa án, nêu rõ thông tin của bạn, NSDLĐ, nội dung tranh chấp, yêu cầu khởi kiện và các chứng cứ kèm theo.
Các chứng cứ:
Như đã nêu ở Bước 1.
Nộp hồ sơ khởi kiện:
Nộp tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi NSDLĐ đặt trụ sở chính hoặc nơi bạn làm việc cuối cùng.
Nộp kèm theo lệ phí Tòa án theo quy định.
Thủ tục tố tụng tại Tòa án:
Tòa án sẽ thụ lý đơn, thông báo cho các bên liên quan, tiến hành hòa giải và xét xử theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.
Bạn có quyền tự mình hoặc thuê luật sư để bảo vệ quyền lợi của mình tại Tòa án.
IV. Một Số Lưu Ý Quan Trọng
Thu thập đầy đủ chứng cứ:
Chứng cứ là yếu tố then chốt để chứng minh việc sa thải trái luật và bảo vệ quyền lợi của bạn.
Tuân thủ thời hiệu:
Đừng bỏ lỡ thời hiệu khởi kiện, vì điều này có thể khiến bạn mất quyền khởi kiện.
Tham khảo ý kiến luật sư:
Luật sư có kinh nghiệm sẽ giúp bạn đánh giá vụ việc, tư vấn pháp lý và bảo vệ quyền lợi của bạn một cách tốt nhất.
Giữ thái độ hợp tác:
Trong quá trình khiếu nại, khởi kiện, hãy giữ thái độ hợp tác, tôn trọng pháp luật và cung cấp thông tin chính xác cho các cơ quan chức năng.
Tìm hiểu về bảo hiểm thất nghiệp:
Ngay sau khi bị sa thải, hãy liên hệ với Trung tâm Dịch vụ việc làm để được tư vấn và hướng dẫn về thủ tục hưởng bảo hiểm thất nghiệp.
Bảo mật thông tin:
Cẩn trọng với việc chia sẻ thông tin về vụ việc của bạn trên mạng xã hội hoặc với những người không liên quan.
V. Mẫu Đơn (Tham khảo)
Tôi không thể cung cấp một mẫu đơn hoàn chỉnh ở đây vì nó phụ thuộc vào tình huống cụ thể của bạn. Tuy nhiên, bạn có thể tìm kiếm các mẫu đơn khiếu nại, đơn khởi kiện tranh chấp lao động trên mạng hoặc liên hệ với luật sư để được hỗ trợ soạn thảo.
Nội dung cơ bản của đơn khiếu nại/khởi kiện:
Thông tin của người khiếu nại/khởi kiện (tên, địa chỉ, số điện thoại…).
Thông tin của NSDLĐ (tên, địa chỉ trụ sở chính…).
Nội dung sự việc (tóm tắt quá trình làm việc, lý do bị sa thải…).
Lý do cho rằng việc sa thải là trái luật.
Yêu cầu cụ thể (nhận lại làm việc, trả lương, bồi thường…).
Danh mục các tài liệu, chứng cứ kèm theo.
Ngày tháng năm làm đơn.
Chữ ký của người khiếu nại/khởi kiện.
Hy vọng hướng dẫn này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về quyền của mình khi bị sa thải trái luật và biết cách bảo vệ quyền lợi của mình. Chúc bạn thành công!
Lưu ý quan trọng:
Thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho tư vấn pháp lý chuyên nghiệp. Để được tư vấn cụ thể cho trường hợp của bạn, bạn nên liên hệ với luật sư hoặc chuyên gia pháp lý.